Intrinsieke en Extrinsieke Motivatie: De Twee Drijfveren van Ons Handelen

Motivatie heeft twee gezichten: energie van binnenuit en drijfveren van buitenaf. Wanneer je het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie leert herkennen, ontdek je welke keuzes licht voelen en welke je leegtrekken. Zo wordt motivatie geen zweep die jaagt, maar een kompas dat richting geeft.

Drie vragen om even bij stil te staan

• Wat voel je in je lichaam wanneer je iets doet vanuit plezier? → Vaak ontspanning en energie, zelfs zonder beloning.

• Welke gedachte drijft jou vaker: “ik moet” of “ik wil”? → Dat verschil bepaalt of motivatie zwaar of licht aanvoelt.

• Welke keuze zou je vandaag kunnen maken die écht van jou is? → Een kleine stap kan al een verschuiving brengen.

Motivatie: De Motor Achter Je Gedrag

Je wekker gaat. Je sleept jezelf uit bed omdat je moet. Toch is er ook dat ene moment waarop je wél energie voelt, zonder dat iemand het van je vraagt. Twee gezichten van motivatie, elke dag aanwezig. De ene jaagt je op, de ander tilt je op.

Motivatie is de motor achter ons gedrag en onze beslissingen. Het bepaalt niet alleen wat we doen, maar vooral waarom we iets doen. Vaak denken we dat we “gewoon” handelen, maar achter elke actie zit een drijfveer. Inzicht in die drijfveren — en het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie — helpt je bewuster keuzes te maken die kloppen met wie je bent.

💡 Wanneer sta jij stil bij wat je écht motiveert? Komt het van binnenuit, of wordt het gestuurd door wat anderen van je verwachten?

Intrinsieke motivatie: energie van binnenuit

Intrinsieke motivatie komt van binnenuit. Je doet iets omdat je het oprecht interessant, leuk of betekenisvol vindt. Denk aan het schrijven van een dagboek zonder dat iemand het leest, of het verdiepen in een onderwerp puur uit nieuwsgierigheid.

Voorbeeld: Je verliest jezelf in het maken van muziek. Je denkt niet aan succes of applaus. Het spelen zelf geeft je energie en plezier. De motor loopt soepel, zonder dat je externe brandstof nodig hebt.

💡 Wanneer voelde jij voor het laatst voldoening tijdens iets waar géén beloning tegenover stond?

Kenmerken van intrinsieke motivatie:

• Zelfsturing: je handelt uit vrije wil en interesse.

• Voldoening: de activiteit zelf geeft energie.

• Duurzame betrokkenheid: je blijft doorgaan, ook zonder externe prikkels.

Intrinsieke motivatie is nauw verbonden met flow: een staat van moeiteloze concentratie waarin je opgaat in wat je doet. Dit type motivatie bevordert creativiteit, leervermogen en veerkracht. Mensen die handelen vanuit intrinsieke motivatie rapporteren vaker een gevoel van zingeving en innerlijke rust.

Voorbeeld: Een gepensioneerde man bouwt dagelijks miniatuurmodellen. Niemand vraagt hem dat te doen. Hij doet het puur omdat hij er blij van wordt. Het brengt hem rust, structuur en voldoening.

💡 Welke bezigheid geeft jou energie, zelfs als niemand het ziet of waardeert?

Extrinsieke motivatie: drijfveren van buitenaf

Extrinsieke motivatie draait om externe beloningen of het vermijden van negatieve gevolgen. Het gaat niet om de activiteit zelf, maar om wat je ermee bereikt. Denk aan geld, erkenning, status of sociale druk.

Voorbeeld: Je werkt over omdat je weet dat je dan een bonus krijgt. Niet omdat je het leuk vindt, maar omdat het je iets oplevert. De motor draait, maar alleen zolang de externe brandstof wordt toegevoegd.

💡 Welke dingen in je leven doe je vooral omwille van beloning, erkenning of sociale verwachtingen?

Kenmerken van extrinsieke motivatie:

• Beloningsafhankelijk: je motivatie hangt af van het resultaat.

• Kortetermijngericht: zodra de beloning verdwijnt, verdwijnt ook de motivatie.

• Minder voldoening: de activiteit zelf geeft vaak weinig plezier.

Extrinsieke motivatie is niet verkeerd — het kan helpen om in beweging te komen, vooral bij repetitieve taken of nieuwe gewoontes. Maar als dit de enige drijfveer blijft, loop je risico op leegte of burn-out.

Voorbeeld: Een student kiest een studie puur vanwege de baankansen. Hoewel hij goede cijfers haalt, voelt hij zich steeds minder betrokken. Zonder intrinsieke verbinding verliest hij langzaam zijn motivatie.

💡 Welke keuze heb jij ooit gemaakt vanuit externe druk, en hoe voelde dat op de lange termijn?

De verborgen schaduw van motivatie

Niet elke motivatie is zo puur als ze lijkt. Soms denk je dat je iets écht zelf wilt — maar eigenlijk word je gestuurd door angst, plichtsgevoel of de drang naar goedkeuring. Dit noemen we de schaduwzijde van motivatie.

Voorbeeld: Iemand gaat wekelijks naar de sportschool en zegt dat hij dat “voor zichzelf” doet. Maar diep vanbinnen is de angst om af te wijken van schoonheidsidealen de echte drijfveer. Het lijkt intrinsiek, maar het is vermomde extrinsieke motivatie.

Deze schaduw maakt duidelijk waarom motivatie soms leeg voelt, zelfs als je denkt het juiste te doen. Je voelt spanning in plaats van vrijheid, omdat je eigenlijk bezig bent een verwachting te dienen — niet jezelf.

💡 Waar houd jij nog vast aan iets dat zogenaamd jouw keuze is, maar eigenlijk draait om de erkenning of goedkeuring van anderen?

Wanneer beloningen je leegtrekken

Beloningen lijken ons te motiveren, maar hoe meer de focus op de uitkomst ligt, hoe meer het plezier in de activiteit zelf verdwijnt. Dit is de paradox van beloning: het kan je aanzetten tot actie, maar tegelijk de vreugde uithollen.

Voorbeeld: Een kind dat graag tekent, krijgt steeds complimenten en stickers voor zijn tekeningen. Op een gegeven moment tekent het niet meer uit plezier, maar om waardering te krijgen. Zodra de beloningen stoppen, verdwijnt ook de motivatie.

Hetzelfde zie je bij volwassenen. Je start misschien met een hobby omdat je het leuk vindt, maar zodra je vooral denkt aan likes op sociale media of applaus van anderen, verdwijnt de intrinsieke kracht. De activiteit die ooit licht voelde, wordt zwaar.

“Echte motivatie voelt licht, nep-motivatie voelt zwaar — het verschil merk je niet in wat je doet, maar in hoe je je voelt.”

De valkuil van nep-motivatie

Veel mensen raken verstrikt in wat ik noem nep-motivatie: energie die lijkt op motivatie, maar eigenlijk voortkomt uit ‘moeten’. Het klinkt als kracht, maar het is een uitputtingsslag.

Voorbeeld: Een werknemer blijft structureel overwerken. Hij zegt dat hij gemotiveerd is om bij te dragen. Maar in werkelijkheid is hij bang niet goed genoeg gevonden te worden. Zijn motor draait op angst, niet op passie — en dat brandt op termijn door.

Nep-motivatie kan lang verborgen blijven. Je haalt misschien prestaties, maar je voelt geen echte voldoening. Het is alsof je de verkeerde brandstof in je motor giet: je komt vooruit, maar je motor slijt sneller dan je denkt.

💡 Waar in jouw leven houd je jezelf gaande op wilskracht, terwijl er geen echte verbinding of vreugde meer in zit?

Weer een blij en vrij mens — ik heb rust en ruimte hervonden."
— Annemiek, bidmanager

Sta je ook op een punt dat jij op een andere manier wil vooruitgaan?

Klik hier hoe jij verder kunt gaan

Angst als drijfveer

Achter veel vormen van motivatie schuilt angst. Angst om te falen, om niet mee te tellen, om afgewezen te worden. Deze angst vermomt zich vaak als motivatie. Je lijkt gemotiveerd, maar eigenlijk word je voortgedreven door wat je probeert te vermijden.

Voorbeeld: Je zegt ja tegen elk project op werk. Niet omdat je alles leuk vindt, maar omdat je bang bent anders minder waard te zijn voor je collega’s. Van buitenaf lijkt het gedreven inzet, van binnen voelt het beklemmend.

Angst kan krachtig zijn als korte impuls, maar het is geen duurzame brandstof. Het holt je uit, omdat je steeds wegrent van wat je vreest, in plaats van dat je beweegt naar wat je vervult. Zolang je angst voedt, houd je jezelf vast. Vrijheid ontstaat pas als je bereid bent die angst los te laten.

💡 Waarin laat jij je leiden door angst, terwijl je hart iets heel anders fluistert?

Lees ook: Het trucje van je brein dat je gevangen houdt — en ontdek hoe je loskomt van oude patronen.

Van extrinsiek naar intrinsiek

Soms begint motivatie extrinsiek: je doet iets omdat het moet of omdat het iets oplevert. Maar onderweg kan er een verschuiving plaatsvinden naar intrinsiek: je ontdekt plezier, betekenis of flow.

Voorbeeld: Je begint met vrijwilligerswerk om je cv te vullen. Na een paar weken merk je dat je geraakt wordt door de verhalen van mensen. Wat begon als ‘nuttig voor je carrière’, wordt een intrinsieke bron van voldoening.

Deze overgang is belangrijk: extrinsieke motivatie kan een opstap zijn, maar pas wanneer het verschuift naar intrinsiek ontstaat duurzame energie.

💡 Waar begon jij ooit extrinsiek, maar ontdekte je gaandeweg een intrinsieke waarde?

Motivatie en identiteit

Wat je motiveert, zegt veel over je identiteit. Vaak zijn onze drijfveren verbonden met een beeld van wie we denken dat we moeten zijn: succesvol, zorgzaam, sterk. Maar identiteit is niet vast. Zodra je een oud zelfbeeld loslaat, kan ook je motivatie verschuiven.

Voorbeeld: Iemand kiest jarenlang banen waarin hij leiding moet geven omdat hij zichzelf ziet als “de sterke leider”. Pas als hij dat beeld loslaat, ontdekt hij dat hij motivatie vindt in creatieve projecten — iets wat beter past bij wie hij nu is.

Motivatie en identiteit zijn verweven. Soms blijf je vasthouden aan een oude rol, waardoor je motivatie vastloopt. Pas door die rol los te laten, ontstaat ruimte voor nieuwe energie.

💡 Welke overtuiging over wie jij ‘moet zijn’ stuurt jouw motivatie nog steeds?

Eén keer per week een blog die niet vraagt om actie, maar je wél iets laat zien.

Zo maak je motivatie tot jouw kompas

Motivatie hoeft geen zweep te zijn die je voortjaagt. Het kan een kompas zijn dat je laat zien welke richting bij jou past. In plaats van jezelf steeds op te drijven, kun je leren luisteren naar waar je energie vanzelf heen stroomt.

Voorbeeld: Je begint met hardlopen omdat je denkt dat je fitter “moet” zijn. Maar na een paar weken merk je dat de stilte en het ritme je helpen je hoofd leeg te maken. Ooit begonnen uit plicht, wordt het nu een intrinsieke bron van rust.

Motivatie als kompas betekent:

• Volgen wat licht voelt, ook als het onlogisch lijkt.

• Stoppen met wat leeg voelt, ook al levert het status of erkenning op.

• Vertrouwen dat je innerlijke richting betrouwbaarder is dan externe prikkels.

“Niet de prestatie maar de drijfveer bepaalt of je onderweg opbrandt of opbloeit.”

Conclusie: Wat je drijft, bepaalt je pad

De dynamiek tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie bepaalt niet alleen je acties, maar ook hoe je je voelt onderweg. Wanneer je de schaduwzijde ontmaskert, de paradox van beloningen herkent, nep-motivatie confronteert en de rol van angst doorziet, ontdek je dat motivatie niet bedoeld is om je op te jagen. Het is een innerlijk kompas dat jou wijst naar wat klopt.

💡 Wat motiveert jou écht? En wat zou er veranderen als je vaker koos voor wat licht voelt in plaats van wat zwaar maakt?

Durf jezelf de vraag te stellen: welke keuzes maak ik nog steeds om niet afgewezen te worden — en welke keuzes zijn werkelijk van mij?

Laat los wat zwaar maakt. Volg wat licht voelt. En vertrouw dat je motor vanzelf de weg vindt.

Soms is het niet nodig om méér te doen — alleen om minder mee te dragen.

Klik hier hoe jij verder kunt gaan

“Motivatie is geen zweep, maar een kompas dat je wijst naar vrijheid.”

 Lees in Succes Herdefiniëren: Een Nieuwe Kijk op Wat Echt Telt hoe je oude, beperkende ideeën over succes kunt loslaten en een nieuwe definitie kunt vinden die past bij jouw waarden en levensdoelen. Ontdek hoe betekenisvolle bijdragen in het dagelijkse leven leiden tot een vervuld en waardevol bestaan.

Ontdek meer...

Wil je jouw kijk op succes herdefiniëren en ontdekken wat echt telt? Hier zijn enkele aanvullende artikelen die je inspireren en helpen om succes vanuit een vernieuwd perspectief te benaderen:

• De Kracht van Visie: Meer dan Alleen een Doel
  Ontdek hoe een sterke visie je richting geeft en helpt om succes te ervaren als een voortdurende reis, in plaats van een eindbestemming.

• Zig Ziglar: Inspiratie voor Positieve Verandering
  Laat je inspireren door de levensfilosofie van Zig Ziglar en ontdek hoe kleine stappen leiden tot grote veranderingen in je succes en voldoening.

• Bouw een Brug van Vertrouwen: Bereik Je Dromen
  Begrijp hoe het opbouwen van vertrouwen—met jezelf en anderen—de sleutel is tot het realiseren van je dromen en doelen.

"Wat je niet loslaat, bepaalt je leven – wat je loslaat, maakt je vrij"

Veelgestelde vragen over motivatie

Wat is het belangrijkste verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie? Intrinsieke motivatie komt vanuit jezelf en geeft energie. Extrinsieke motivatie komt door beloningen of druk van buitenaf en houdt vaak minder lang stand.
Voorbeeld: je schrijft omdat je het leuk vindt (intrinsiek) versus omdat je er een cijfer voor krijgt (extrinsiek).

Is extrinsieke motivatie altijd slecht? Nee. Het kan een goede startmotor zijn, bijvoorbeeld bij nieuwe gewoontes. Maar zonder intrinsieke verbinding raak je snel uitgeput.
Voorbeeld: je begint met sporten om fitter te worden voor een evenement, maar ontdekt gaandeweg plezier in de activiteit zelf.

Hoe herken ik nep-motivatie? Als je vooral gedreven wordt door moeten, angst of goedkeuring in plaats van plezier of betekenis, is de kans groot dat je vanuit nep-motivatie handelt.
Voorbeeld: je zegt ja tegen elk verzoek op werk, maar voelt innerlijk leegte en vermoeidheid.

Hoe kan ik motivatie als kompas gebruiken? Door eerlijk te voelen wat licht en vreugdevol aanvoelt. Wat zwaar en leeg voelt, wijst vaak op externe druk of een verkeerde drijfveer.
Voorbeeld: een hobby die je energie geeft ondanks drukke dagen wijst op intrinsieke kracht.

Kan motivatie veranderen in de loop van de tijd? Ja. Wat ooit werkte, kan later niet meer passen. Daarom is reflectie essentieel: steeds opnieuw voelen wat nu klopt.
Voorbeeld: een studie of baan die ooit goed voelde, kan later niet meer aansluiten bij je waarden.

Hoe blijf ik gemotiveerd als ik geen zin heb? Door klein te beginnen en jezelf niet te dwingen. Start met een extrinsieke prikkel (een afspraak, een beloning), maar zoek onderweg naar iets dat je plezier geeft. Bijvoorbeeld: trek alleen je sportschoenen aan. Vaak volgt de rest vanzelf.

Wat zegt mijn motivatie over wie ik ben? Motivatie weerspiegelt vaak je identiteit en overtuigingen. Als je merkt dat je vooral gemotiveerd bent door wat anderen van je vinden, is dat een signaal dat je nog vasthoudt aan een oud zelfbeeld.
Voorbeeld: jezelf zien als ‘altijd de harde werker’ kan maken dat je alles vanuit plicht doet, terwijl je hart iets anders wil.

Kortom: motivatie wordt pas duurzaam wanneer het licht voelt en niet alleen wordt aangedreven door externe druk.

Wekelijks een helder moment van rust en richting

Ontvang wekelijks inspiratie over loslaten, innerlijke vrijheid en persoonlijke groei — rustig, zuiver en rechtstreeks in je mailbox. Afmelden kan op elk moment

Groet,

Gerrit