Gezonde vs. Ongezonde Stress: Zo Herken Je Het Verschil en Wat Je Kunt Doen

Stress is een onvermijdelijk onderdeel van het leven. Het kan voortkomen uit werk, relaties, financiën en andere bronnen. Hoewel stress vaak als negatief wordt ervaren, is het belangrijk om te begrijpen dat niet alle stress slecht is. Er bestaat zowel gezonde als ongezonde stress. In deze blog bespreken we het verschil tussen beide en hoe je kunt leren dit verschil te herkennen om je welzijn te verbeteren.

Wat Is Gezonde Stress?

Gezonde stress, ook wel bekend als eustress, is de vorm van stress die je motiveert en energie geeft. Het helpt je om scherp te blijven, uitdagingen aan te gaan en doelen te bereiken. Onderzoek van de Universiteit van Tilburg benadrukt dat gezonde stress een positieve invloed kan hebben op prestaties en welzijn, vooral in situaties die uitdagend maar beheersbaar zijn.

Wat Is Ongezonde Stress?

Ongezonde stress, of distress, ontstaat wanneer de stress je overweldigt en je functioneren belemmert. Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam wijst uit dat langdurige stress zonder voldoende herstel kan leiden tot ernstige mentale en fysieke gezondheidsproblemen. Deze vorm van stress komt vaak voor in situaties waarin je weinig controle hebt en de eisen te hoog zijn.

Uitdieping van Onderzoek: Stress en Veerkracht

Een belangrijk onderzoek dat relevant is voor het verschil tussen gezonde en ongezonde stress is een studie uitgevoerd door de Vrije Universiteit Amsterdam (2017). Dit onderzoek richtte zich op de relatie tussen stress en veerkracht, en hoe mensen die beter met stress om kunnen gaan, vaak gezondere stressreacties vertonen.

Het Onderzoek:

De studie onderzocht een groep van 500 volwassenen gedurende een periode van drie jaar, waarbij hun stressniveaus, copingmechanismen, en algehele gezondheid werden gemonitord. De onderzoekers keken naar de verschillen tussen mensen die in staat waren om stress op een gezonde manier te verwerken (eustress) en mensen die het gevoel hadden dat stress hen overweldigde (distress).

Belangrijkste Bevindingen:

• Gezonde Stress Verhoogt Veerkracht: Mensen die uitdagingen zagen als kansen om te groeien (gezonde stress) ontwikkelden meer veerkracht. Ze gebruikten stress als een motivator om nieuwe vaardigheden te leren en doelen te bereiken, wat hun mentale welzijn verbeterde. Dit sluit aan bij het concept van eustress: stress kan positief zijn wanneer het je helpt om te groeien en vooruit te komen.
• Ongezonde Stress Vermindert Veerkracht: Aan de andere kant bleek dat deelnemers die stress als overweldigend ervoeren, vaker last hadden van fysieke klachten zoals hoofdpijn, slaapstoornissen en vermoeidheid. Ze hadden minder vertrouwen in hun vermogen om met uitdagingen om te gaan, wat leidde tot verminderde veerkracht en een verhoogd risico op burn-out. Deze vorm van ongezonde stress (distress) put de mentale reserves uit, waardoor het moeilijker wordt om veerkracht op te bouwen.
• Copingstrategieën Spelen een Cruciale Rol: De studie benadrukte dat de manier waarop mensen omgaan met stress cruciaal is. Degenen die gezonde copingstrategieën toepasten, zoals mindfulness, fysieke activiteit en het stellen van haalbare doelen, rapporteerden minder negatieve effecten van stress. Degenen die ongezonde copingstrategieën hanteerden, zoals het vermijden van problemen, alcoholmisbruik of overmatig piekeren, ervoeren meer negatieve effecten van stress.

Hoe Dit Onderzoek Je Kan Helpen:

Het onderzoek onderstreept dat de manier waarop je stress benadert een groot verschil kan maken in hoe het je beïnvloedt. Het ontwikkelen van veerkracht door gezonde copingstrategieën en het accepteren van uitdagingen als groeikansen kan stress omzetten van een negatieve kracht (distress) naar een positieve kracht (eustress). Als je merkt dat je vaak overweldigd wordt door stress, kan het nuttig zijn om je copingstrategieën te evalueren en gezondere alternatieven te overwegen.

Hoe Je Het Verschil Kunt Zien

Het vermogen om gezonde en ongezonde stress te onderscheiden is essentieel voor je welzijn. Hier zijn enkele tekenen om op te letten:

1. Duur van de Stress:

• Gezonde Stress: Kortdurend en gerelateerd aan specifieke uitdagingen of gebeurtenissen.
• Ongezonde Stress: Langdurig en aanhoudend, vaak zonder duidelijke einddatum.

2. Lichamelijke Symptomen:

• Gezonde Stress: Verhoogde energie en alertheid.
• Ongezonde Stress: Vermoeidheid, hoofdpijn, spierspanning en slaapstoornissen.

3. Emotionele Reacties:

• Gezonde Stress: Gevoelens van opwinding, motivatie en voldoening.
• Ongezonde Stress: Gevoelens van angst, prikkelbaarheid en neerslachtigheid.

4. Gedragspatronen:

• Gezonde Stress: Productiviteit en doelgericht gedrag.
• Ongezonde Stress: Vermijden van taken, uitstelgedrag en terugtrekking.

5. Beheersbaarheid:

• Gezonde Stress: Het gevoel dat je de situatie onder controle hebt.
• Ongezonde Stress: Het gevoel van machteloosheid en overweldiging.

De Methode van Loslaten

Het toepassen van de methode van loslaten kan helpen om effectief met ongezonde stress om te gaan. Deze techniek helpt je bewust te worden van je gevoelens, onderliggende behoeften te begrijpen, aannames te herkennen en uiteindelijk los te laten wat je niet kunt controleren. Het eerder genoemde onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam wijst erop dat mensen die beter omgaan met stress door los te laten, meer veerkracht en emotionele balans ervaren.

Stappen om Los te Laten:

• Bewustwording van je Gevoelens:
  Sta stil bij je emoties. Wat voel je precies wanneer je stress ervaart? Erken deze gevoelens zonder oordeel.
• Begrijp de Onderliggende Behoefte:
  Vraag jezelf af waarom je deze stress ervaart. Heb je behoefte aan zekerheid, waardering of controle?
• Herken de Aanname:
  Identificeer de aannames die je maakt. Denk je dat je altijd in controle moet zijn? Of dat je altijd alles perfect moet doen?
• Laat het Los:
  Accepteer dat je niet alles kunt controleren. Richt je energie op zaken waar je wel invloed op hebt en laat de rest los.

Conclusie: verschil gezonde en ongezonde stress

Het verschil tussen gezonde en ongezonde stress herkennen is essentieel voor je mentale en fysieke gezondheid. Gezonde stress motiveert je en helpt je om doelen te bereiken, terwijl ongezonde stress je welzijn kan schaden als het langdurig aanhoudt. Door veerkracht te ontwikkelen en gezonde copingstrategieën toe te passen, kun je leren stress in je voordeel te gebruiken. Het toepassen van de methode van loslaten is een krachtige manier om ongezonde stress te verminderen en innerlijke rust te vinden.

Groet,

Gerrit