Selectief Luisteren: Waarom We Alleen Horen Wat We Willen Horen en Hoe Je Het Kunt Doorbreken

4 min

Selectief luisteren: waarom horen we wat we willen horen?

Heb je ooit gemerkt dat je tijdens een gesprek vooral die dingen onthoudt die overeenkomen met je eigen gedachten en overtuigingen? Dat is geen toeval. We luisteren vaak niet om te begrijpen, maar om bevestigd te worden. En juist dat beperkt onze verbinding met anderen – én met onszelf.

Selectief luisteren is als kijken door een sleutelgat: je ziet maar een klein deel van het geheel. Terwijl de ander misschien iets totaal anders probeert te zeggen, pik jij onbewust alleen op wat past bij jouw verhaal.

💡 Wat gebeurt er met jouw aandacht als je iets hoort waar je het niet mee eens bent?

Bevestigingsvooroordeel en Cognitieve Dissonantie: Hoe Ons Brein Filtert

Ons brein is selectief. Dat is handig – het bespaart energie. Maar het heeft ook een keerzijde: we filteren informatie op basis van onze overtuigingen, gevoelens en verwachtingen.

Bevestigingsvooroordeel (confirmation bias)
We zoeken en onthouden vooral wat onze bestaande overtuigingen bevestigt. Informatie die daarmee botst, schuiven we onbewust terzijde. Daardoor zien we vaak alleen wat we verwachten te zien.
Cognitieve dissonantie
Als we iets horen dat niet past bij wat we geloven, ontstaat er innerlijk ongemak. Om die spanning te vermijden, passen we onze interpretatie aan – of negeren we de boodschap. We willen onszelf niet confronteren met wat schuurt.
Emotionele betrokkenheid
Hoe sterker je emotioneel betrokken bent bij een onderwerp, hoe groter de kans dat je alleen hoort wat je gevoel bevestigt – en de rest uitsluit. Vooral als het onderwerp verbonden is aan je identiteit of geschiedenis.

Voorbeeld: In een gesprek over werkdruk hoor je vooral dat jij het zwaar hebt, terwijl je collega probeert te zeggen dat hij ook worstelt. Jullie missen elkaar – niet uit onwil, maar omdat jullie allebei luisteren door een gekleurde bril.

💡 Welke onderwerpen roepen bij jou sterke emoties op? Wat doet dat met je vermogen om écht te luisteren?

De Gevolgen van Selectief Luisteren voor Relaties en Persoonlijke Groei

Selectief luisteren lijkt onschuldig, maar het kan relaties vertroebelen en je persoonlijke groei belemmeren.

Misverstanden en conflicten

Als je alleen hoort wat je wilt horen, mis je de nuance. Gesprekken ontaarden sneller in frustratie of afstand – simpelweg omdat je de ander niet echt hoort. Wat je denkt dat er gezegd wordt, is niet wat er werkelijk bedoeld wordt.

Beperkte groei en inzicht

Wanneer je alleen openstaat voor wat je al weet of denkt, mis je nieuwe perspectieven. Je wereld wordt kleiner, terwijl je denkt dat je het goed ziet. Dat houdt je vast in je huidige denkpatronen en beperkt je ontwikkeling.

👉 Lees in "Scheidslijn Tussen Perspectieven: Een Ontdekking" hoe verschillende perspectieven je denken kunnen verrijken en hoe je open blijft staan voor nieuwe ideeën.

Verminderde empathie

Echt luisteren is de brug naar empathie. Als je alleen luistert met je eigen referentiekader, zie je de ander niet écht. En dat kan tot verwijdering leiden. Verbinding vraagt dat je je openstelt voor de ervaring van de ander – ook als die anders is dan de jouwe.

Voorbeeld: Een ouder hoort een kind klagen en reageert meteen met een oplossing. Maar het kind wilde zich gewoon gehoord voelen. Door alleen op de inhoud te reageren, mis je de emotionele laag.

💡 In welke situaties merk jij dat je gesprekken herinterpreteert om ze beter te laten passen bij je eigen overtuigingen?

Hoe Kun je Beter Luisteren en Werkelijke Verbinding Maken?

Echt luisteren vraagt oefening – maar het is een vaardigheid die je kunt trainen. Hier zijn vijf stappen die je vandaag al kunt toepassen:

Erken je vooroordelen

We hebben ze allemaal. Hoe meer je je bewust bent van je eigen filters, hoe meer ruimte er komt om daar niet automatisch op te reageren.

Voorbeeld: Als je iemand al als ‘negatief’ ziet, hoor je sneller wat somber is – en mis je misschien de hoop in hun verhaal.

Oefen actief luisteren

Luisteren is meer dan stil zijn. Het is een actieve houding: aanwezig zijn met aandacht, knikken, samenvatten. Laat merken dat je er bent. Maak ruimte voor stilte, zonder het gesprek meteen te willen vullen.

Stel open vragen

Laat je oordeel even los en vraag: “Hoe bedoel je dat?” of “Wat raakt je daarin?” Zulke vragen openen het gesprek in plaats van het af te sluiten. Je nodigt de ander uit om zich verder te laten zien.

Durf je overtuigingen uit te dagen

Nieuwe informatie kan wringen – en dat is oké. Groei ontstaat niet door alles te bevestigen, maar juist door ruimte te geven aan iets wat schuurt. Zie ongemak als een teken dat er iets nieuws op je afkomt.

👉 Leer hoe je beperkende overtuigingen loslaat om écht open te kunnen luisteren.
🔗 Lees hier hoe je jouw eerste stap zet in loslaten.

Luister met je hele lijf

Voel je ongeduld? Spanning? Oordeel? Dat zijn signalen van je lichaam dat je dreigt af te haken. Keer terug naar aandacht. Adem. Blijf erbij. Lichaamsbewustzijn helpt je om uit je automatische reactie te stappen.

💡 Wat zou er gebeuren als je één gesprek deze week helemaal met open oren voert – zonder in te vullen of te reageren?

Conclusie: Luisteren als Vorm van Loslaten voor Grotere Verbinding

Luisteren is een uitnodiging tot verbinding. Niet alleen met de ander, maar ook met jezelf. Door bewust te worden van hoe je luistert – en wat je misschien niet hoort – ontstaat er ruimte voor verdieping, empathie en nieuwe inzichten.

Misschien is luisteren wel een vorm van loslaten: je laat je eigen behoefte om gelijk te krijgen even los, om de ander echt te kunnen horen.

Echt luisteren opent niet alleen de deur naar betere relaties, maar ook naar innerlijke rust. Want als je niet langer vecht om alles te controleren of bevestiging te krijgen, kun je gewoon aanwezig zijn – met alles wat er is.

En als dat lukt, wordt ieder gesprek een kans tot groei.

💡 Wat zou er veranderen in jouw relaties en perspectief als je vandaag begint met écht luisteren?

"Wat je niet loslaat, bepaalt je leven – wat je loslaat, maakt je vrij"

Ontdek meer...

Hier zijn enkele andere artikelen die je verder kunnen begeleiden op je reis naar betere luistervaardigheden, open communicatie en empathie:

De Kracht van Dialoog: Hoe Open Communicatie Relaties Versterkt
Ondersteund door wetenschappelijke inzichten: leer hoe effectieve communicatie helpt om diepere verbindingen te creëren en conflicten te voorkomen.
Aannames in Opvoeding en Kindontwikkeling
Wetenschappelijk onderbouwd: begrijp hoe aannames in de opvoeding het gedrag en de ontwikkeling van kinderen beïnvloeden, en hoe je hier bewust mee om kunt gaan.

Wekelijkse Inspiratie in Jouw Mailbox: Leer Echt Luisteren

Wil je wekelijks inspiratie ontvangen over loslaten, beter luisteren en persoonlijke groei? Meld je aan voor gratis blogs over zelfontwikkeling, innerlijke rust en betere communicatie. Ontvang waardevolle inzichten en praktische tips direct in jouw inbox.

Groet,

Gerrit