Niet je omstandigheden, maar jouw bewuste keuzes bepalen hoe vrij jij je voelt

Onze omstandigheden kunnen we vaak niet kiezen, maar de manier waarop we daarop reageren wél. In dit blog onderzoek je hoe dagelijkse keuzes, verantwoordelijkheid nemen en loslaten van de blame game bepalen hoe vrij je je vanbinnen voelt. Je ontdekt hoe je, midden in alles wat op je afkomt, steeds opnieuw kunt kiezen voor richting, rust en trouw aan jezelf.

Drie vragen om even bij stil te staan 

• Waar merk je in je lichaam als eerste dat je in de automatische piloot schiet? → Je lijf laat vaak eerder dan je hoofd voelen dat je niet meer bewust kiest. 
• In welke situatie wijs je nu vooral naar omstandigheden, terwijl je diep vanbinnen voelt dat je ook een andere reactie zou kunnen kiezen? → Dat spanningsveld wijst precies naar de plek waar je invloed ligt. 
• Welke bescheiden stap kun jij vandaag zetten om iets meer eigenaarschap te nemen over je keuze in één concrete situatie? → Eén bewuste stap in het hier en nu zet direct een andere beweging in gang.

Niet de omstandigheden, maar de keuzes die we daarin maken

We leven in een wereld vol onvoorspelbaarheid. Er gebeurt van alles waar je geen grip op hebt: veranderingen op je werk, gezondheid in je omgeving, relaties die schuiven, nieuws dat binnenkomt. Je kunt het leven niet beheersen, hoe graag je dat soms ook zou willen.

Toch is er één plek waar je wél invloed hebt: in de keuzes die je maakt te midden van die omstandigheden. De situatie kan je overkomen, maar je reactie is van jou. En juist die subtiele innerlijke bewegingen bepalen hoe je je voelt, wie je wordt en of je jezelf gaandeweg kwijtraakt of juist terugvindt.

💡 Hoe vaak kies jij echt bewust, in plaats van op de automatische piloot?

De invloed van dagelijkse keuzes op wie je wordt — bouwstenen van jouw innerlijke kompas

Elke keuze die je maakt, hoe beperkt ook, draagt bij aan wie je bent en wie je wordt. Niet alleen de grote levensbeslissingen, maar juist de dagelijkse, ogenschijnlijk geringe momenten. Wat je eet. Hoe je reageert. Of je luistert of invult. Of je trouw blijft aan je waarden, of vasthoudt aan wat er van je verwacht wordt.

Het zijn geen losse acties, maar herhalende bewegingen in je leven. Keuzes vormen gewoontes. Gewoontes vormen karakter. En karakter bepaalt hoe stevig je staat als het spannend wordt.

Voorbeeld: iemand kiest er elke dag opnieuw voor om eerst te luisteren in plaats van meteen te reageren. Daardoor worden gesprekken rustiger, relaties warmer en ontstaat er ruimte voor echt contact. Langzaam maar zeker wordt hij iemand bij wie anderen durven te landen — niet omdat hij dat bedacht heeft, maar omdat zijn dagelijkse keuzes rust en empathie voeden.

“Wie je wordt, groeit niet uit één beslissing, maar uit de keuzes die je het vaakst herhaalt.”

💡 Welke bescheiden dagelijkse keuze zou jouw karakter kunnen versterken, als je die een tijdje trouw volhoudt?

De val van het blame game — wanneer je vasthoudt aan wat je niet kunt veranderen

Als iets schuurt of pijn doet, is het verleidelijk om naar buiten te wijzen. Naar de werkdruk. Naar het gedrag van de ander. Naar de situatie waar je in zit. Even geeft dat lucht: het ligt niet aan mij. Maar als je er te lang in blijft hangen, raakt je eigen invloed op de achtergrond.

Zolang je vasthoudt aan wie of wat er ‘schuld’ heeft, laat je los dat je zelf nog keuzes hebt. Je verschuift van eigenaar naar slachtoffer. En precies daar ontstaat machteloosheid.

Voorbeeld: een vrouw zegt haar baan niet te kunnen veranderen vanwege haar hypotheek. Alles in haar verhaal wijst naar buiten: de cijfers, de vaste lasten, de verwachtingen. Maar als ze eerlijk stil gaat staan bij wat ze voelt, merkt ze dat de diepste blokkade angst is: angst om zekerheid los te laten, angst om te falen, angst voor wat anderen zullen zeggen. Door dát onder ogen te zien, komt er weer ruimte. De omstandigheden blijven hetzelfde, maar haar bewegingsvrijheid keert terug.

“Zolang je alleen naar de omstandigheden wijst, laat je je eigen keuzevrijheid langzaam uit je handen glippen.”

💡 In welke situatie geef jij de omstandigheden de schuld, terwijl je misschien meer invloed hebt dan je denkt?

De kracht van verantwoordelijkheid — kiezen zonder jezelf de schuld te geven

Verantwoordelijkheid nemen wordt vaak verward met schuld op je nemen. Alsof je zegt: het is allemaal mijn fout. Maar echte verantwoordelijkheid gaat over iets anders. Het betekent dat je erkent: ik heb geen grip op alles wat er gebeurt, maar ik héb wel invloed op hoe ik ermee omga.

Je kiest dan niet voor zelfverwijt, maar voor eigenaarschap. Niet voor harder je best doen, maar voor bewuster aanwezig zijn in je eigen reactie. Verantwoordelijkheid nemen haalt je uit de kramp van machteloosheid en brengt je terug naar de plek waar je wél iets kunt doen.

Voorbeeld: een man blijft hangen in frustratie over zijn collega. Hij vertelt steeds hetzelfde verhaal: hoe oneerlijk het is, hoe de ander zich gedraagt, hoe hij eronder te lijden heeft. Op een gegeven moment merkt hij dat hij er moe van wordt. Hij besluit: ik kan zijn gedrag niet veranderen, maar wel hoe ik ermee omga. Hij gaat het gesprek anders in, stelt rustig grenzen en kiest ervoor niet meer mee te gaan in de spanning. De situatie is niet perfect, maar de innerlijke druk zakt.

“Verantwoordelijkheid nemen betekent niet dat alles jouw schuld is, maar dat je jouw volgende stap niet langer uitbesteedt.”

💡 Wat zou er veranderen als jij volledige verantwoordelijkheid neemt voor hoe je omgaat met één moeilijke situatie in je leven?

Merk je dat verantwoordelijkheid soms vooral voelt als iets zwaars dat je op je schouders moet nemen? Het gedachtegoed van Viktor Frankl laat zien dat echte verantwoordelijkheid niet gaat over alles dragen, maar over vrij antwoorden op wat het leven je aanreikt. In dat andere blog onderzoek je hoe je onderscheid maakt tussen wat werkelijk van jou is en wat je mag laten liggen, zodat er meer rust, helderheid en betekenis kan ontstaan. Lees meer in: Wat Viktor Frankl ons leert over verantwoordelijkheid nemen — zonder jezelf te verliezen.

Keuzevrijheid is geen illusie — ruimte vinden binnen wat vaststaat

Er zijn periodes in je leven waarin het werkelijk voelt alsof je geen keuze hebt. Ziekte, zorg, verlies, financiële druk. Je kunt de omstandigheden niet zomaar veranderen, hoe graag je dat ook zou willen. Dan klinkt ‘je hebt altijd een keuze’ al snel hard of zelfs verwijtend.

Toch is er ook in zulke situaties vaak één vrijheid die overblijft: de manier waarop je je ertoe verhoudt. Hoe je kijkt. Waar je aandacht naartoe gaat. Of je jezelf verliest in verzet en uitputtende controle, of stap voor stap leert loslaten wat niet maakbaar is en vasthouden aan wat nu wél mogelijk is.

Voorbeeld: een man zorgt intensief voor zijn zieke vader. Aan de buitenkant lijkt er weinig keuze. De zorg is zwaar en onvoorspelbaar. Maar hij ontdekt dat hij binnen die werkelijkheid tóch kan kiezen: hij kiest voor aandacht boven haast, voor korte momenten van humor, voor hulp vragen in plaats van alles alleen dragen. Hij kan de situatie niet veranderen, maar wel hoe hij erdoorheen gaat. Daardoor voelt hij geen gevangenschap, maar – midden in het moeilijke – ook vervulling.

“Je hoeft niet alles te kunnen veranderen om vrij te zijn, maar wel eerlijk te worden over hoe jij kiest binnen wat er is.”

💡 In welk moeilijk stuk van je leven kun jij anders kiezen, zonder de situatie zelf te hoeven veranderen?

Misschien voelt het soms alsof jouw keuzes vooral bepaald worden door wat anderen doen of door wat het leven je aandoet. Het verhaal van het vogeltje in de handen van de jongeman laat op een eenvoudige, maar scherpe manier zien waar jouw werkelijke invloed begint. In dat blog onderzoek je hoe twijfel, niet-kiezen en machteloosheid je vasthouden, en hoe je stap voor stap meer regie terugneemt zonder alles onder controle te hoeven hebben. Lees meer in: In Wiens Handen Liggen Onze Keuzes?.

De impact van ogenschijnlijk bescheiden keuzes op de lange termijn — trouw zijn in wat weinig lijkt

We overschatten vaak de kracht van grote beslissingen en onderschatten de invloed van bescheiden, herhaalde keuzes. Toch zijn het juist die ogenschijnlijk geringe momenten die bepalen hoe je je voelt als het leven wringt.

De keuze om vandaag eerlijk te zijn. Om iets af te ronden wat blijft hangen. Om vriendelijk te reageren in plaats van kortaf. Om vijf minuten te ademen in plaats van te scrollen. Ze lijken misschien gering, maar ze vormen de lijnen in je leven waar je op terugvalt als het ingewikkeld wordt.

Voorbeeld: een vrouw kiest ervoor om elke ochtend tien minuten eerder op te staan. Niet om nog meer te doen, maar om haar dag bewust te beginnen: even zitten, adem voelen, opschrijven wat voor haar echt belangrijk is. Na een maand merkt ze meer rust, meer richting en meer zelfrespect. De omstandigheden zijn niet radicaal veranderd, maar haar innerlijke houding wel.

“Wie trouw is in wat weinig lijkt, bouwt in stilte aan de kracht die nodig is voor het grote.”

💡 Welke bescheiden keuze kun jij dagelijks maken die op de lange termijn meer verschil zal maken dan je nu kunt zien?

Leven met bewuste keuzes — uit de automatische piloot stappen

Veel van wat je doet, gebeurt automatisch. Je reageert zoals je altijd reageert. Je zegt ja waar je altijd ja zegt. Je loopt de patronen die je kent. Dat is begrijpelijk: het bespaart energie. Maar als je leven te veel op de automatische piloot draait, raak je de verbinding kwijt met wat je eigenlijk belangrijk vindt.

Bewust kiezen betekent niet dat je elk moment moet analyseren. Het betekent dat je af en toe even stilvalt en kijkt: leef ik nu vanuit gewoonte, of vanuit wat klopt? Vaak is één korte pauze al genoeg om te merken dat je nu iets anders wilt doen dan gisteren.

Voorbeeld: een vrouw besluit om dagelijks één bewuste keuze te maken die in lijn ligt met haar waarden. Soms betekent dat dat ze een afspraak afzegt om rust te nemen. Soms dat ze wél iets uitspreekt wat ze normaal inslikt. Soms dat ze een taak afrondt die al lang energie kost. Steeds weer voelt ze: dit ben ik. Niet perfect, wel eerlijk.

“Je leeft niet pas bewust als alles klopt, maar wanneer je bereid bent je volgende keuze met aandacht te maken.”

💡 Wat is vandaag één bewuste keuze die jou een stukje dichter bij jezelf brengt?

Keuzes als spiegel van je waarden — zien waar je jezelf verlaat

Elke keuze die je maakt, laat zien wat je belangrijk vindt – of dat nu bewust is of niet. Je kunt zeggen dat rust belangrijk is, maar als je steeds kiest voor doorgaan, laat je lichaam een ander verhaal voelen. Je kunt zeggen dat eerlijkheid telt, maar als je je woorden inslikt uit angst, dan houd je vast aan veiligheid in plaats van aan waarheid.

Bewuste keuzes zijn spiegels. Ze tonen je of je leeft in lijn met je kernwaarden, of dat je daarvan afwijkt. Niet om jezelf af te straffen, maar als uitnodiging om terug te keren naar wat klopt.

Voorbeeld: een man merkt dat hij bijna automatisch ‘ja’ zegt, uit angst om anderen teleur te stellen. Hij voelt de spanning na elk ja: een druk op zijn borst, een kortere adem. Op een dag zegt hij bewust een keer ‘nee’ tegen een verzoek dat niet past. Het voelt spannend, maar ook rustig. Hij merkt dat hij niet alleen nee zegt tegen de vraag, maar ja tegen zijn eigen grens.

“Je keuzes laten elke dag zien aan wie of wat je trouw bent — ook als je het zelf nog niet wilt zien.”

💡 Welke keuze zou jou helpen om weer in lijn te komen met wat jij werkelijk belangrijk vindt?

Conclusie: omarm de kracht van keuze — en laat los wat je verkleint

Niet de omstandigheden bepalen wie je wordt, maar de keuzes die je binnen die omstandigheden maakt. Je hebt geen invloed op alles wat op je pad komt, maar wel op hoe je daarop reageert, waar je je aandacht aan geeft en wanneer je bereid bent oude patronen los te laten.

Door eerlijk te kijken naar waar je jezelf uit handen geeft aan omstandigheden, en stap voor stap verantwoordelijkheid terug te nemen, ontstaat er ruimte. Ruimte om anders te reageren, anders te ademen, anders te kiezen. Je merkt dat vrijheid niet zit in een perfect leven, maar in de innerlijke beweging van trouw zijn aan jezelf.

Vrijheid begint niet bij méér doen, maar bij minder vasthouden.  

Begin met loslaten, stap voor stap →

“Je hoeft niet alles te veranderen om vrij te zijn, maar wel eerlijk te zijn over hoe je kiest.”

Ontdek meer...

Hier zijn enkele andere artikelen die je verder kunnen begeleiden in het maken van bewuste keuzes en het vormgeven van je eigen pad:

• Reflecteren voor Innerlijke Groei en Zelfkennis
  Ontdek hoe reflectie je helpt om bewuster te worden van je keuzes en meer inzicht te krijgen in wat echt belangrijk voor je is.
• Moeite met Knopen Doorhakken: Besluitvaardigheid en Zelfvertrouwen
  Leer hoe je meer vertrouwen kunt krijgen in je eigen beslissingen en de angst voor het maken van fouten kunt overwinnen.
• Je Eigen Werkelijkheid: Wat Creëer Jij?
  Ontdek hoe jouw keuzes de wereld om je heen beïnvloeden en hoe je bewust een positieve werkelijkheid kunt creëren.

Veelgestelde vragen over kiezen binnen je omstandigheden

Wat bedoel je met ‘niet de omstandigheden, maar de keuzes die we daarin maken’?
Daarmee wordt bedoeld dat je vaak geen invloed hebt op wat er gebeurt, maar wél op hoe je daarmee omgaat: welke houding je inneemt, welke woorden je kiest en of je vanuit machteloosheid of vanuit eigenaarschap reageert.

Hoe herken ik dat ik in het blame game zit? Je zit in het blame game wanneer je vooral wijst naar werkdruk, anderen of situaties, terwijl je tegelijkertijd geen aandacht meer hebt voor de manier waarop jij zelf kunt reageren, grenzen stellen of keuzes maken.

Hoe neem ik verantwoordelijkheid zonder mezelf schuldig te maken? Door te erkennen dat niet alles jouw schuld is, maar dat jouw volgende stap wel van jou is; je verschuift dan van zelfverwijt naar bewuste invloed en kiest hoe je wilt handelen binnen wat er nu eenmaal is.

Heb ik ook keuzevrijheid in heel moeilijke omstandigheden, zoals ziekte of verlies?
Je kunt de situatie zelf vaak niet veranderen, maar je hebt meestal wel ruimte in hoe je je ertoe verhoudt: waar je je aandacht op richt, of je alles alleen draagt of hulp vraagt, en of je kiest voor verzet of voor stap-voor-stap meebewegen.

Hoe kan ik vaker bewust kiezen in plaats van op de automatische piloot te leven?
Door regelmatig kort te pauzeren, te voelen wat er in je lichaam gebeurt en jezelf te vragen: leef ik nu vanuit gewoonte of vanuit wat klopt — en van daaruit één bewuste keuze te maken die beter past bij jouw waarden.

Wekelijks een helder moment van rust en richting

Ontvang wekelijks inspiratie over loslaten, innerlijke vrijheid en persoonlijke groei — rustig, zuiver en rechtstreeks in je mailbox. Afmelden kan op elk moment

Groet,

Gerrit