Als je denken altijd ergens anders is: hoe je weer aanwezig wordt in het leven dat nu aan je voorbijgaat

Ons denken trekt je vaak naar gisteren of morgen, terwijl jij alleen hier en nu echt kunt leven. In dit blog ontdek je hoe het beschermende mechanisme van denken werkt, welke prijs je betaalt als je niet aanwezig bent en hoe je lichaam een kompas kan zijn om terug te keren naar het moment. Zo verschuif je stap voor stap van vasthouden aan controle naar loslaten in vertrouwen en meer rust in jezelf.

Drie vragen om even bij stil te staan

• Waar merk je in je lichaam als eerste dat je niet meer echt hier bent? → Je lichaam laat met signalen als een hoge adem, gespannen schouders of een knoop in je buik sneller zien dan je gedachten dat je bent meegegaan met je denken.
• Waarom blijft mijn hoofd scenario’s draaien, zelfs als ik wéét dat het me geen rust geeft? → Omdat je brein oude veiligheidspatronen volgt en denken inzet als bescherming, totdat jij gaat zien dat dit een reflex is en niet de waarheid over wie jij bent.
• Wat kan ik vandaag concreet doen om iets meer aanwezig te zijn in het nu? → Kies één klein anker, zoals drie bewuste ademhalingen of aandacht voor je voeten op de grond, en kom daar een paar keer per dag even bij terug zodat je uit je hoofd en terug bij jezelf komt.

Ons denken is zelden echt hier. Het springt van gisteren naar morgen, herkauwt wat al voorbij is en maakt zich zorgen over wat nog moet komen. In deze blog ontdek je waarom je denken zo vaak ‘elders’ is in plaats van ‘hier’ – en hoe je stap voor stap weer aanwezig kunt zijn in het moment.

Jij leeft hier – je denken leeft elders — en precies daar ontstaat onrust

Er is een belangrijk verschil dat we vaak vergeten: jij leeft hier, in dit moment – met je lichaam én met je bewustzijn. Je denken niet. Denken is een mechanisme: een automatisch systeem dat wil voorspellen, voorkomen en verklaren. Het beweegt zich in tijd – in gisteren en morgen – terwijl jij alleen nu echt kunt ervaren.

Het denken houdt van ‘daar’: dan, straks, ooit, eerder. Het leven gebeurt ‘hier’: in je lichaam, in je adem, in wat je nú voelt.

Je denken beweegt in tijd, maar wie jij bent leeft hier – met je lichaam én je bewustzijn.

Zolang dat mechanisme de leiding heeft, lijk je hier te zijn, maar is een groot deel van je bewustzijn al bij gisteren of morgen. De beweging naar vrijheid begint op het moment dat je ziet: ik ben hier, mijn denken is daar.

"Je denken wil je beschermen, maar het is jouw aanwezigheid die je echt veilig maakt."

💡 Als je nu heel eerlijk bent: hoe vaak ben jij in een ruimte aanwezig, terwijl je bewustzijn vooral bezig is met eerder of straks?

Waarom wil het denken altijd ‘daar’ zijn en niet hier — als je eigenlijk naar rust verlangt?

Het automatische, beschermende denken beweegt bijna altijd in psychologische tijd: het haalt het verleden erbij en loopt vooruit op de toekomst. Dat is geen fout, maar een beschermingsmechanisme. Als je beter wilt begrijpen waarom je denken zo vaak elders is, helpt het om stap voor stap naar dat mechanisme te kijken.

Zodra ‘hier’ spanning, onzekerheid of oude pijn raakt, schiet dat mechanisme aan. Het probeert dan niet te voelen wat er nu in je leeft, maar het te beheersen of te ontwijken: door erover na te denken, het terug te spoelen of vooruit te halen. In wezen is dat een vorm van vasthouden: je denken probeert vast te houden aan controle, zodat je niet hoeft te zakken in wat je nu voelt. Niet omdat er iets mis is met jou, maar omdat je systeem ooit heeft geleerd dat nadenken veiliger lijkt dan voelen.

In dat mechanisme kun je grofweg drie bewegingen herkennen.

1. Denken kan niet voelen – daarom zoekt het afstand

Hier, in het nu, kom je jezelf tegen: onrust, moeheid, verdriet, leegte, twijfel. Dat zijn ervaringen, niet zomaar gedachten. Je denken kan ze niet rechtstreeks voelen; het kan er alleen over nadenken, er iets van vinden, er een verhaal van maken.

Dus schakelt het over op wat het wél kan: analyseren, herhalen, vooruitlopen. Zo ontstaat er afstand tussen jou en wat je vanbinnen voelt.

Terug naar vroeger: “Had ik maar… waarom zei ik dat nou?”
Vooruit naar straks: “Straks gaat het mis… wat als…?”

‘Daar’ voelt overzichtelijker. ‘Hier’ is rauw en ongefilterd.

Voorbeeld: Je komt thuis na een volle dag. Zodra je gaat zitten, voel je dat je eigenlijk moe bent. Nog voordat dat echt kan doordringen, heb je je telefoon al in je hand. Niet omdat er nu iets belangrijks is, maar omdat voelen ongemakkelijk is. Je denken helpt je weg uit het nu – met een stroom aan prikkels.

💡 Wat zou je tegenkomen in jezelf als je die automatische afleiding even zou uitstellen?

2. Denken gebruikt het verleden om de toekomst te controleren

Je systeem heeft een geheugen van alles wat pijn deed, schaamte opriep of onveilig voelde. Automatisch denken gebruikt dat als script:
“Dat nooit meer. Dus als ik het maar op tijd zie aankomen, kan ik wegblijven bij de pijn.”

Een groot deel van wat het denken doet, gaat daarom niet over echte veiligheid, maar over afstand houden van wat pijn kán doen. Het probeert onzekerheid op te lossen met scenario’s en controle:

Wat ging er toen mis?
Wat moet ik de volgende keer anders doen?
Wat kan er straks allemaal fout gaan?

Ons denken probeert onzekerheid te vermijden door te anticiperen op wat komen gaat. Dat lijkt verstandig, maar leidt vaak tot piekeren: we proberen grip te krijgen op de toekomst, en verliezen het contact met wat er nu is.

Voorbeeld: Je hebt een gesprek later op de dag. In plaats van te ontbijten met aandacht, zit je in gedachten al in de situatie. Je draait zinnen af, corrigeert jezelf alvast, voorspelt reacties. Je zit nog aan tafel, maar je zenuwstelsel staat al in de stand van “straks”.

💡 Wanneer merk jij dat je aandacht vooruitloopt naar iets wat nog moet gebeuren?

We willen graag weten waar we aan toe zijn, dus analyseren we het verleden en plannen we de toekomst. Maar hoe meer je vasthoudt, hoe meer spanning je ervaart. Loslaten begint precies daar waar je ophoudt alles in je hoofd dicht te willen timmeren en weer bereid bent om één stap te zetten zonder garantie.

Voorbeeld: Je maakt een strakke planning voor de week. Zodra er iets afwijkt – iemand valt uit, een taak loopt uit, er komt iets tussendoor – voel je direct druk. Het streven naar grip maakt je niet rustiger, maar juist krampachtiger.

💡 Welke gewoonte in jouw leven draait eigenlijk vooral om controle houden?

3. Denken als aangeleerde overlevingsstrategie

Veel mensen hebben vroeg geleerd dat denken veiliger is dan voelen: goed je best doen, alles snappen, verantwoordelijk zijn. Gevoel werd vaak gezien als lastig, overdreven of “later wel”.

Je systeem heeft daar een onbewust script van gemaakt:
“Als ik het maar begrijp en goed doe, dan komt het goed met mij.”

Aanwezig zijn zonder iets op te lossen voelt dan nutteloos – of zelfs bedreigend. Dus blijft het mechanisme draaien:

Nog even nadenken.
Nog één keer de dag doornemen.
Nog één scenario extra.

Voorbeeld: Je merkt dat je lijf zegt: “Het is genoeg voor vandaag.” Maar je denken zegt: “Nog even door, dan heb je het tenminste onder controle.” En dus ga je door – ten koste van jezelf. Niet omdat jij diep vanbinnen zó wilt leven, maar omdat het mechanisme van denken zijn oude werk blijft doen.

💡 Waar herken jij dat je door blijft denken, terwijl je diep vanbinnen weet dat je eigenlijk mag stoppen?

Zolang je het denken ziet als ‘ik’, voelt stoppen alsof jij verdwijnt. Veel mensen denken dan: “Maar als ik mijn denken loslaat, wie ben ik dan nog?” Zodra je ziet dat je méér bent dan je gedachten – dat jij degene bent die waarneemt – ontstaat er ruimte om te kiezen.

De prijs van niet-aanwezig zijn — en wat dat met jouw rust doet

Tot nu toe heb je gezien hoe het mechanisme van denken werkt en waarom het zo graag ‘daar’ is in plaats van hier. Laten we nu kijken wat dat in jouw dagelijks leven doet – in je lijf, in je momenten, in de stappen die je wel of niet zet.

Als het mechanisme van denken de leiding heeft, kun je hier zijn met je lichaam, maar niet met je volledige bewustzijn. Je bent er – en toch ook niet. Dat heeft een prijs.

"Hoe voller je hoofd, hoe minder je merkt hoe jouw leven zich nú afspeelt."

• Verhoogde spanning en innerlijke druk als je denken de leiding neemt

Je systeem kan op veel niveaus reageren op gedachten alsof ze echt gebeuren. Als je voortdurend bezig bent met wat fout ging of fout kán gaan, reageert je lichaam alsof alles tegelijk speelt.

Je hartslag is net wat hoger.
Je adem zit hoger en korter.
Je spieren staan op halfspanning.

Terwijl je in werkelijkheid misschien alleen maar aan tafel zit. In de auto. Of achter je bureau.

💡 Op welke momenten van de dag merk jij dat je lichaam reageert alsof alles tegelijk moet?

• Gemiste momenten in je eigen leven — terwijl je er toch was

We zijn er fysiek wel, maar mentaal elders. Aan tafel met je gezin, maar in je denken bij een mail. In een gesprek, maar vanbinnen al bij de volgende afspraak. Je beweegt door de momenten heen, in plaats van erin.

Voorbeeld: Je zit met iemand die belangrijk voor je is. Je hoort jezelf ‘ja’ zeggen, je reageert, je knikt. Pas later besef je echt wat er gezegd werd. Je was erbij, maar je was er niet.

💡 Welke recente momenten waren belangrijk voor je, maar gingen toch half aan je voorbij omdat je denken ergens anders was?

Wil je verder onderzoeken hoe je minder voor ‘later’ leeft en meer kunt genieten van wat er nu al is, lees dan Genieten in het nu: waarom later nooit komt. Een blog over uitstel loslaten, genoeg herkennen en vandaag al ruimte maken voor genieten.

• Niet vooruitkomen, ondanks al het denken — en de uitputting die dat geeft

Denken in herhaling houdt je vast in oude patronen. Je blijft jezelf herhalen: “Als ik maar…”, “Wat als…”, “Had ik maar…”. Het zijn beschermingszinnen die ooit nuttig leken, maar je nu vooral op dezelfde plek houden.

Voorbeeld: Je wilt al langer iets veranderen in je werk, je relatie of hoe je voor jezelf zorgt. Je hebt er vaak over nagedacht, misschien erover gepraat, plannen gemaakt. Maar op het moment dat je een stap wilt zetten, komt automatisch de stroom: “Ben ik wel goed genoeg?”, “Wat zullen ze ervan vinden?”, “Wat als het misgaat?” Je hoofd draait op volle toeren, maar je leven blijft op dezelfde plek.

Neem iemand als Marieke. Ze voelt al jaren dat haar werk haar leeg trekt. ’s Avonds op de bank fantaseert ze over ander werk, opleidingen, gesprekken met haar leidinggevende. In haar hoofd heeft ze het gesprek al tien keer gevoerd – inclusief alle mogelijke reacties.

Wanneer haar leidinggevende op een dag vraagt hoe het met haar gaat, lacht ze het weg: “Gaat prima hoor, gewoon druk.”

Die avond ligt ze wakker. Niet omdat ze geen opties heeft, maar omdat haar denken elk scenario afschiet nog vóórdat ze één echte stap zet. Haar lijf is moe, haar hoofd uitgeput – maar haar leven ziet er morgen precies zo uit als gisteren.

Zo werkt het mechanisme: denken lijkt je te beschermen tegen een foute keuze, maar ondertussen beschermt het je vooral tegen het ongemak van een eerste echte stap.

💡 Welke terugkerende gedachte houdt jou het vaakst tegen als je iets nieuws wilt doen?

Het leven wordt niet voller van méér nadenken, maar van een andere verhouding tussen denken en ervaren.

Je lichaam als kompas terug naar het nu — richting rust en aanwezigheid

Hier komt een belangrijk deel van de reis samen: terug naar hier. Niet als idee, maar als ervaring in je lichaam. Je hoeft daarvoor niets groots te doen – je mag alleen weer leren luisteren naar wat er nu al voelbaar is.

Automatisch denken kan overal naartoe: tien jaar terug, volgende week, scenario’s die nooit zullen gebeuren. Je lichaam niet. Dat is altijd hier – en precies daarom zo’n belangrijk anker.

Je lichaam laat vaak als eerste merken dat je niet meer echt aanwezig bent:

Je adem zit hoog.
Je kaken zijn aangespannen.
Je schouders staan net wat hoger dan nodig.
Je buik voelt onrustig of dicht.

Dat zijn geen fouten, maar signalen: je bewustzijn is meegegaan met je denken en niet meer hier bij jou.

Voorbeeld: Je loopt buiten. In je denken ben je een mail aan het typen of een gesprek aan het terugspoelen. Zodra je besluit je aandacht naar je voeten te brengen – hoe ze de grond raken, hoe je benen bewegen – gebeurt er iets heel subtiels. Je zakt weer iets meer in het moment.

Je lichaam is geen lastige bijzaak, het is het kompas dat je steeds terug kan brengen naar hier.

"Je lichaam liegt niet: het laat je zonder woorden zien waar jij jezelf bent kwijtgeraakt."

💡 Als je nu even stopt met lezen: wat merk je op in je lichaam – zonder er iets aan te hoeven veranderen?

Wil je die verbinding tussen lichaam, brein en loslaten verder verkennen, lees dan Loslaten lukt niet met denken — het begint in je lichaam. In dat blog ontdek je hoe je brein veiligheid leert via wat je voelt, in plaats van via nóg meer denken.

De worsteling: je weet dit al, maar je blijft in je hoofd — eerlijk kijken zonder oordeel

Misschien merk je tijdens het lezen dat je veel hiervan al lang weet. Je hebt erover nagedacht, misschien erover gelezen.

En toch schiet je hoofd in de praktijk nog steeds gemakkelijk naar voren. Precies daar wordt deze reis spannend – en eerlijk.

De meeste mensen herkennen dit meteen:

Je wéét dat je vaak in je hoofd zit.
Je wéét dat je meer aanwezig wilt zijn.

En toch…

Pak je automatisch je telefoon zodra het even stil wordt.
Ga je door terwijl je eigenlijk moe bent.
Blijf je een gesprek herhalen dat allang voorbij is.

Niet omdat je faalt, maar omdat het mechanisme van denken jarenlang de leiding heeft gehad. Het is beloond met complimenten, cijfers, waardering: “Wat denk jij goed na”, “Wat ben jij verantwoordelijk”, “Wat heb jij het netjes geregeld.”

Voorbeeld: Je neemt je voor om ’s avonds niet meer te werken. Maar als het zover is, open je toch nog even je mail. Je noemt het “even handig”, maar ergens voel je: ik ben bezig de stilte te vermijden. Je noemt het drukte, maar eigenlijk loop je een stukje weg van jezelf.

Dit is geen bewijs dat je het niet kunt. Het laat alleen zien hoe sterk de oude beweging nog is: denken als bescherming vóór jou uit.

💡 Op welk moment van de dag merk jij het snelst dat je teruggrijpt naar denken, terwijl je eigenlijk rust zoekt?

Leven in het nu: keuzes die ruimte maken voor rust en vrijheid

Tot hier heb je gezien wat er gebeurt als je denken de leiding neemt – en hoe je lichaam laat voelen wanneer je niet meer echt aanwezig bent. Vanaf hier wordt het concreet: hoe kun jij vandaag anders door je dag heen bewegen, met iets meer ruimte en iets minder automatische piloot?

Je oefent dan letterlijk in loslaten: minder vasthouden aan de verhalen in je hoofd, meer aanwezig zijn bij wat je nu voelt.

Aanwezig zijn betekent niet dat je stopt met denken. Het betekent dat je leert voelen: ik bé́n niet mijn gedachten – en dat je steeds weer terug mag keren naar hier.

1. Zie het mechanisme aan het werk

De eerste stap is niet anders doen, maar anders kijken. Niet meteen analyseren of oplossen, alleen opmerken:

“Oké, nu ben ik het gesprek van vanochtend opnieuw aan het voeren.”
“Nu ben ik de dag van morgen al aan het afspelen.”

Door je gedachten te zien in plaats van ze te zijn, ontstaat ruimte. Er komt een klein stukje ‘jij’ los van het mechanisme.

💡 Kun jij één moment van vandaag terughalen waarop je denken op de vlucht ging – en wat je toen eigenlijk voelde in je lichaam?

2. Onzekerheid toelaten in kleine stappen

Onzekerheid is geen fout in het leven – het ís het leven. Het denken probeert daar grip op te krijgen, maar raakt uitgeput. Jij hoeft niet alles zeker te weten om een stap te mogen zetten.

Voorbeeld
Je weet niet precies hoe een keuze gaat uitpakken. In plaats van alles dicht te regelen, kies je ervoor om één concrete stap te zetten. Daarna kijk je opnieuw: wat merk ik nu, wat voelt nu kloppend?

💡 Wat zou er gebeuren als je vandaag één ding doet zonder alle uitkomsten eerst zeker te willen hebben?

3. Gebruik je zintuigen om terug te keren naar hier

Je zintuigen zijn directe ingangen naar het nu: zien, horen, voelen, ruiken, proeven. Zodra je je daarop richt, wordt de stroom van gedachten vaak vanzelf zachter.

Voorbeeld
Je loopt naar je auto of trein. In plaats van in je telefoon te duiken, besluit je drie dingen te benoemen die je ziet, drie geluiden die je hoort en één fysieke sensatie die je voelt. Je merkt je adem, de grond onder je voeten, misschien de lucht op je huid. Het leven wordt niet ineens perfect – maar je bent er wel bij.

💡 Op welk moment vandaag kun jij bewust kiezen om even te kijken, luisteren of voelen in plaats van te denken?

4. Laat los wat je nu niet hoeft te dragen

Veel gedachten gaan over iets dat je op dit moment niet kunt oplossen: een reactie van iemand anders, een toekomstige situatie, een oud verhaal. Je kunt oefenen om dat niet de hele dag met je mee te dragen.

Je hoeft niet alles vandaag op te lossen om vandaag aanwezig te mogen zijn.

Voorbeeld: Je merkt dat je hoofd telkens teruggaat naar een lastig gesprek van volgende week. In plaats van het gesprek telkens te herhalen, erken je: “Dit maakt me onrustig.” Je voelt even wat dat met je lijf doet, ademt een paar keer bewust uit en spreekt met jezelf af: “Hier kom ik later vandaag tien minuten bewust bij stil – nu mag ik terugkeren naar wat ik aan het doen ben.”

💡 Welke gedachte of zorg kun jij vandaag bewust even neerleggen, omdat hij nu niet opgelost hoeft te worden?

Als je meer ruimte wilt geven aan leren van je eigen ervaringen, kan Leren en Reflecteren: De Weg naar Innerlijke Rust en Levenswijsheid je verder meenemen. Een blog over vertragen, luisteren naar wat je raakt en de wijsheid die daaronder ligt.

Conclusie: het nu als enige plek van vrijheid — en van echte ontspanning

Zie dit blog niet als iets wat je moet onthouden, maar als een uitnodiging om anders naar jezelf te kijken. Niet om het denken te bevechten, maar om te voelen dat jij meer bent dan wat er in je hoofd voorbij komt.

Ons denken is een mechanisme dat gewend is om ‘elders’ te zijn – vooruit, terug, overal behalve hier. Het probeert spanning, onzekerheid en oude pijn op afstand te houden door in tijd te bewegen. Maar alles wat echt is, gebeurt nu.

Vrijheid ontstaat niet doordat je het denken uitschakelt, maar doordat je gaat zien wat het is: een mechanisme dat je mag gebruiken, in plaats van een kracht die jou bestuurt. Daarmee verschuift de beweging van vasthouden aan controle naar loslaten in vertrouwen. Jij leeft hier – met je lichaam én met je bewustzijn. Jij voelt, ademt, ervaart.

Het leven speelt zich niet af in je hoofd, maar in wat je nu voelt.

Je kunt je leven niet vooruit denken. Je kunt het alleen leven – één ademhaling, één stap, één moment tegelijk.

Vrijheid begint niet bij méér doen, maar bij minder vasthouden.  

Begin met loslaten, stap voor stap →

"Je wordt niet vrij door minder te denken, maar door vaker hier te zijn dan in je hoofd."

Ontdek meer...

Hier zijn enkele andere artikelen die je verder kunnen begeleiden in het proces van leren, reflecteren en het vinden van innerlijke rust:

• Het Inzicht van een Takje: Een Les in Aanwezigheid
  Leer hoe kleine observaties ons diepe lessen kunnen leren over aanwezigheid en verbinding met onszelf.
• Rust en Ontspanning in Jouw Leven
  Ontdek praktische tips om meer rust en ontspanning te creëren in je dagelijkse leven.

Veelgestelde vragen over aanwezig zijn in het nu

Hoe laat ik mijn hoofd los als ik blijf malen over gisteren of morgen? Je laat je hoofd niet los door harder te denken, maar door je aandacht zachtjes terug te brengen naar je lichaam. Merk op wat je voelt (adem, schouders, buik) en blijf daar een paar ademhalingen bij. Zo verschuift de focus van verhalen in je hoofd naar wat er nu echt is.

Waarom blijf ik toch in mijn hoofd zitten, ook al wéét ik dat het me geen rust geeft?Omdat je brein geleerd heeft dat denken veiliger is dan voelen. Het is een oud beschermingsmechanisme, geen tekortkoming van jou. Zodra je gaat zien dat dit een reflex is – en niet wie jij bent – ontstaat ruimte om anders te kiezen.

Wat kan ik doen als ik in een gesprek merk dat ik niet echt aanwezig ben? Merk het simpel op: “Oké, ik ben in mijn hoofd.” Breng dan je aandacht kort naar één lichamelijk anker, bijvoorbeeld je adem of je voeten op de grond. Vanuit die terugkomst kun je weer écht luisteren en reageren.

Hoe ga ik om met de angst die opkomt als ik minder wil vasthouden en meer wil loslaten? Zie die angst als een teken dat je iets nieuws aan het oefenen bent, niet als bewijs dat het misgaat. Geef de angst even ruimte in je lichaam – voel waar hij zit – zonder direct terug te grijpen naar controle. Vaak zakt de spanning al iets zodra je niet meer tegen jezelf vecht.

Wat kan ik doen op dagen dat mijn hoofd maar blijft razen en ik geen rust kan vinden? Kies dan voor één kleine, concrete oefening in plaats van het hele probleem te willen oplossen: een korte wandeling, drie bewuste ademhalingen of vijf minuten zonder scherm. Benoem zachtjes voor jezelf: “Vandaag hoef ik niet alles op te lossen, alleen aanwezig te zijn bij één moment.” Dat is ook loslaten.

Wekelijks een helder moment van rust en richting.

Ontvang wekelijks inspiratie over loslaten, innerlijke vrijheid en persoonlijke groei — rustig, zuiver en rechtstreeks in je mailbox. Afmelden kan op elk moment

Groet,

Gerrit

Veelgestelde vragen over jezelf vrijmaken

Wat betekent jezelf vrijmaken in de kern?

Jezelf vrijmaken betekent loskomen van wat je belemmert: oude pijn, overtuigingen en patronen die je vasthouden. Het is ruimte maken voor wie je werkelijk bent.

Waarom voel ik me soms beperkt zonder precies te weten waardoor?

Omdat er vaak onbewuste aannames of oude emoties meespelen. Door erbij stil te staan en te voelen, kun je gaan herkennen wat je tegenhoudt.

Is het echt mogelijk om mezelf innerlijk vrij te maken?

Ja. Vrijheid begint niet aan de buitenkant, maar van binnen. Door los te laten wat jou beperkt, ontstaat rust en beweging.

Hoe zet ik een eerste stap naar innerlijke vrijheid?

Door te vertragen, te voelen en eerlijk te kijken. Gebruik de 3 vragen om los te laten en geef jezelf ruimte om te zijn wie je bent.